Wat brengt 2025...

Terugkijkend lijkt het dat er weinig nieuws onder de zon is. Toch zijn deze thema’s actueler dan ooit. Vijftien jaar en 750 blogs later zijn vragen als ‘Waar laat ik mijn exploderende data?’ en ‘Wie heeft er data over mij?’ nog steeds prangend. De overheid treedt daarbij op als zowel de beschermer én als onze ‘Big Brother’. Adjiedj Bakas schreef rond 2010 in zijn boek Einde van de privacy dat het gevaar van centrale opslag van digitale data alleen maar groter zou worden. In Zuid-Afrika zo stelde hij, noemt men Big Brother niet voor niets ‘Grote Broer Koekeloer’.

Computer voor de massa

Wat is die 15 jaar nu echt veranderd? Onze iPhone, iPad en centrale cloud waren in 2010 al baanbrekend aanwezig. Maar pas de doorbraak in 2016 van de ’transformer-architectuur’ van Google zorgde voor een revolutie in taalmodellen. Wat we toen nog ‘statistiek en slimme algoritmen’ noemden, heet nu Artificial Intelligence en we kunnen eindelijk in schrijf- en spreektaal met computers communiceren. Dat maakte deze toegankelijker dan ooit. Niet langer zijn gespecialiseerde programmeurs en analisten nodig; onze digitale assistent kan nu in seconden zelfstandig zoek- en schrijfwerk voor ons verrichten.

Net zoals elektriciteit begin vorige eeuw onze huiskamers binnenkwam en ons allerhande fysieke hulpjes aanreikte, is de mobiele telefoon onze persoonlijke assistent geworden. Iedereen heeft deze digitale assistent binnen handbereik en spreekt ook nog eens onze moedertaal. We bouwen een ‘digitale tweeling’: een persoonlijke soevereine identiteit als een onlosmakelijke digitale avatar van onszelf. Deze digitale entiteit maakt het mogelijk ons niet alleen fysiek, maar ook digitaal – aantoonbaar rechtmatig – in virtuele werelden te bewegen.

De metaverse

De metaverse draait om dematerialisatie: het samenkomen van de digitale met de fysieke wereld. Het is niet alleen 3D of 2D en zelfs niet per se grafisch. Het gaat over het elimineren van fysieke grenzen, afstanden en objecten. De digitale metaverse is een interoperabel netwerk van virtuele werelden die synchroon worden ervaren door gebruikers met een eigen gevoel van aanwezigheid. Dit omvat identiteit, persoonlijke rechten en afspraken over bezit en transacties. De uitdaging blijft om deze virtuele wereld net zo veilig en betrouwbaar te maken als de fysieke wereld.

Naast genoemde mobiel device, cloud en AI ontwikkelingen spelen momenteel nog twee revoluties. De eerste is het decentrale ‘Web 3.0’, waar met blockchain-techniek digitale valuta, assets (NFT’s), slimme contracten en autonome digitale organisaties (DAO’s) vast te leggen zijn. De tweede revolutie is ruimtelijke (spacial) computertechnologie, die onze visuele beleving naadloos integreert in het dagelijks leven via augmented en virtual reality. Hierdoor worden digitale belevingen in virtuele werelden steeds realistischer en ontstaat digitaal een ongeëvenaarde menselijke ervaring.

Virtueel kan niet zonder fysieke basis

In mijn blog ‘De wereld is analoog’ beschreef ik dat de mens, onze wereld en ons heelal fysiek zijn. Virtuele werelden kunnen niet bestaan zonder fysieke producten zoals chips, netwerken en data-opslag. Grondstoffen als zand, ijzer, koper en zeldzame metalen vormen de basis. Hoe meer we ons in digitale werelden begeven, hoe vaker we dat met een ‘fysiek gecertificeerde’ digitale tweeling moeten doen. Soms anoniem, soms onder een pseudoniem, maar altijd met een bewezen rechtmatige digitale identiteit op de achtergrond die zowel onze privacy beschermt als waarmee we ons formeel kunnen identificeren.

Digitale identiteiten bieden de mogelijkheid om verschillende rollen en verschijningsvormen aan te nemen, afhankelijk van de context — vergelijkbaar met hoe we in de fysieke wereld verschillende facetten van onszelf tonen bij ons werk, in de buurt en bij de sportclub of andere organisaties. Ook fysiek vertonen we ons immers flexibel en autonoom met verschillende – zichtbare – identiteiten.

Digitaal staatsburgerschap

Een baanbrekende ontwikkeling hierbij is de komst van zowel een digitaal staatsburgerschap als van digitale organisaties. Malta registreert vanaf 2018 bij de KvK een DAO (Digitale Autonome Organisatie) als formele entiteit, terwijl Estland met zijn digitale staatsburgerschap pioniert. Door deze twee te combineren, kan men wereldwijd gereguleerd opereren met een virtueel bedrijf dat werkt met AI-agents. Malta’s vooruitstrevende crypto-regelgeving biedt hiervoor tevens de gewenste consumentenbescherming, marktintegriteit en sectorbescherming.

Estland’s buitenlandse digitale burgers — inmiddels meer dan 60.000 — kunnen volledig deelnemen aan de lokale economie en maatschappij, ondanks dat ze niet fysiek in Estland wonen. Met hun e-identiteit, e-bestuur en e-gezondheidszorg is Estland een voorbeeld voor de rest van de wereld. Virtuele burgers die met en in virtuele organisaties samenwerken en een economie en samenleving vormen.

Conclusie

Terwijl we 2025 naderen, wordt duidelijk dat technologie onze realiteit steeds verder transformeert. De balans tussen fysiek en digitaal, identiteit en privacy, en innovatie en regulering zal cruciaal zijn. AI, de metaverse en digitaal staatsburgerschap vormen slechts het begin van wat mogelijk is in een wereld waarin de fysieke en digitale werkelijkheid steeds meer samensmelten. Hierover kan ik waarschijnlijk nog eens vijftien jaar blijven bloggen...

Door: Hans Timmerman (foto)