Claudia de Andrade - de Wit, CIO Havenbedrijf Rotterdam: ‘IT een must om onze ambities te realiseren’

Geboren en getogen in ‘010’, kwam Claudia de Andrade - de Wit na een reeks functies in het bedrijfsleven en de overheid vijf jaar geleden bij Havenbedrijf Rotterdam terecht. “Ik merkte dat ik toch meer passie had voor organisaties met maatschappelijke impact. En hoewel Havenbedrijf Rotterdam bedrijfsmatig gerund wordt, is het een overheids-NV die maatschappelijke waarde wil creëren voor Rotterdam, Nederland en daarbuiten.”

Het Havenbedrijf heeft twee kerntaken:

1. Havenmeester. De kerntaak van de divisie Havenmeester is het handhaven van vlotte en veilige scheepvaartafhandeling. De Rijksoverheid kwalificeert scheepvaartafwikkeling als een vitaal proces. De Divisie Havenmeester van Havenbedrijf Rotterdam is aangemerkt als vitale aanbieder voor de afwikkeling van het scheepvaartverkeer. De IT voor dit stuk moet dan ook zeer veilig zijn, met zeer hoge beschikbaarheid.
2. Grondbeheerder. Het Havenbedrijf heeft een groot deel van de haventerreinen van Hoek van Holland tot en met de Van Brienenoordbrug in eeuwigdurende hoofderfpacht. “Het is aan ons om deze grond zodanig te beheren en ontwikkelen dat we een duurzame toekomst voor de haven Rotterdam realiseren”, vertelt De Andrade de Wit. “Dat was toen ik begon meer gericht op alleen volumes.”

Inzetten op digitalisering

De Andrade - de Wit benadrukt dat het Havenbedrijf al ruim 15 jaar inzet op digitalisering. “Zo realiseerden we 14 jaar geleden samen met onze haven-gemeenschap het port community-systeem Portbase. Daarin wisselen we publiek privaat en privaat-privaat data uit om de logistieke processen zo efficiënt mogelijk te beheren, te verbeteren en te vernieuwen. Deze deelneming is niet op winst gericht, maar op het faciliteren van het logistieke ecosysteem. Aan de publieke kant gaat het onder meer om douane-informatie of informatie van de havenmeester. We werken hierin samen met Port of Amsterdam, voor 25 procent eigenaar van Portbase.”

Ook voor de taak als grondbeheerder is data van steeds meer belang, merkt De Andrade - de Wit. “Wij verhuren grond en bouwen infrastructuur zoals kades en wegen, onderhouden vaarwegen. Het is enorm belangrijk om onze data over ruimte, infrastructuur en transport te delen met alle relevante partijen in de haven. Dat is wel een flinke verandering, want we gebruikten deze data voorheen vooral voor onze eigen processen. Maar als we delen wanneer we ergens gaan baggeren, kan dat voor andere partijen relevant zijn. Bijvoorbeeld zodat ze weten dat ze op die plek geen schip moeten laten aanleggen. Zo kan iedereen in de haven van onze data profiteren.”

Leergeld betaald

De CIO stelt dat het Havenbedrijf leergeld betaald heeft als het gaat om data gebruiken voor nieuwe, geld generende business modellen. “Enkele jaren geleden hebben we onze data ingezet op het ontwikkelen van een nieuw verdienmodel van het Havenbedrijf. Daar zijn we van terug gekomen. Het tast namelijk je neutrale positie als havenbedrijf aan. Je gaat met de data van anderen bij Portbase aangesloten bedrijven proberen geld te verdienen voor je eigen organisatie.”

Reden om het initiatief twee jaar geleden te schrappen, vervolgt De Andrade - de Wit. “Ook als wij denken dat we met data van andere partijen in de haven slimme dingen kunnen doen, dan blijft het essentieel dat de eigenaren van die data het laatste woord hebben. Zo blijf je in ons ecosysteem ook het vertrouwen houden op basis waarvan iedereen data durft te delen. Wij zien wel bij startups en scale-ups dat wij hen kunnen faciliteren via data-initiatieven zoals PortXL, maar verder beperken we ons liever tot een orchestrator-rol.”

Toenemende samenwerking

Samenwerking vindt niet alleen plaats op het gebied van data. 5G is ook een goed voorbeeld. In Nederland is er – in tegenstelling tot de omringende landen - voor gekozen om generiek 5G uit te rollen en niet specifieke frequenties voor industriegebieden of mainports zoals Schiphol of een haven. “Wij en bedrijven in de haven willen die mobiele connectiviteit voor het havengebied voor nu en in de toekomst te garanderen. Dat betekent niet dat we een eigen infrastructuur aanleggen, maar dat we ons sterk maken om voor faciliteiten te zorgen die breder ingezet kunnen worden.”

De malware-aanval in 2017 met NotPetya op terminalbedrijf APM stimuleerde samenwerking op cybersecurity-gebied in de Rotterdamse haven.

Ook op het gebied van cybersecurity zie je groeiende samenwerking. Zo is FERM een samenwerkingsverband van bedrijven en overheidsorganisaties in het havengebied om de cyberweerbaarheid op een hoger niveau te krijgen. Het ontstond na de malware-aanval in 2017 met NotPetya op terminalbedrijf APM, onderdeel van Maersk. “Verder zie je meer samenwerking op het gebied van gezamenlijk identity en access management in het hele havengebied. In al deze gevallen gaat het meer over generieke infrastructuur en thema’s; niet over zaken zoals allemaal hetzelfde terminal operating system afnemen.”

Zorgen over cybersecurity

Over de gevaren van cybercriminaliteit maakt de Andrade - de Wit zich ondanks alle stappen die worden gezet, toch zorgen. De Nederlandse havens zijn namelijk in hoge mate gedigitaliseerd, meer dan in de omringende landen. Gecombineerd met de vitale functie van de havens, zijn er dan ook nog meer stappen te zetten om voldoende weerbaar te zijn.

“De dreiging nu is echt een hele andere dan in 2017. We zijn al blij dat er veel meer partijen onder vitale infrastructuur vallen wanneer NIS2 is doorgevoerd. Maar we verwachten dat het lang duurt voordat de impact ervan voelbaar wordt, partijen zich op grote schaal voldoende ontwikkeld hebben naar het juiste niveau van cyberweerbaarheid. We zoeken dan ook mogelijkheden om tot een samenhangend toezicht te komen op cyber-gebied. Daarnaast werken we met alle zeehavens en de betrokken ministeries aan een cyberstrategie om alle partijen in het havengebied op een hoger niveau van cyberweerbaarheid te krijgen. Misschien leidt dat zelfs wel tot de oprichting van een gezamenlijke SOC, of CERT.”

Digitale ambities en uitdagingen

Zowel de digitale ambities als uitdagingen worden op bestuursniveau heel serieus genomen, vertelt De Andrade - de Wit. “Inmiddels ben ik als CIO lid van de directie. Ook werken aan we een strategie waar digitaal integraal onderdeel van uitmaakt. Daarin hebben we als bedrijf echt stappen gezet. Zo is digitaal niet meer alleen een onderwerp van mij, maar van al mijn collega’s. Natuurlijk blijf ik er ook verantwoordelijk voor dat alles draait. Dat faciliterende blijft belangrijk. Maar digitalisering wordt steeds meer onderdeel van onze stappen op gebieden zoals meer efficiency, meer duurzaamheid, meer veiligheid.”

Die stappen komen tot uiting op twee gebieden: logistiek en infrastructuur. Op het eerste gebied verwacht het Havenbedrijf de komende jaren verdere sterke groei in containervolume. Het Havenbedrijf streeft daarbij naar het realiseren van de meest duurzame logistieke ketens van en naar Rotterdam.

“Maar je ziet ook dat de fysieke ruimte voor de haven tegen zijn max aan zit. Het is een grote opgave om de bestaande capaciteit van de fysieke infrastructuur beter te benutten, zodat we meer volume toch duurzamer kunnen verwerken. Hier zetten we de komende vijf jaar vol op in. Dat betekent ook veel beter afstemmen van integrale planningen. Voor binnenvaart, het spoor en wegtransport.”

Op het gebied van infrastructuur – De Andrade - de Wit gaf het al aan - moet de bestaande capaciteit veel beter benut worden. “Als er nu onderhoud wordt gepleegd aan een kade of er wordt een nieuwe kade gebouwd, dan zitten daar nu standaard sensoren in. Zo hebben we geen jaren onderzoek meer nodig om de maximale belasting van dat stuk infrastructuur te bepalen, maar kunnen we dat vrijwel realtime zien. Dat moet leiden tot een significant betere uitnutting van onze infrastructuur.”

Kansen en gevaren

Nieuwe technologie zoals AI en quantum computing ziet De Andrade – de Wit vooral als kans, hoewel ze de gevaren niet onderschat. “Het zijn twee kanten van dezelfde medaille. Zo werken we met de TU Delft samen op het gebied van quantum computing. Verder hebben we een unieke samenwerking met TNO om de netwerkbeveiliging van de toekomst samen uit te testen met quantum computing. Bovendien kun je als je zelf innoveert, meer innoverende bedrijven naar de haven trekken. En gen AI kán een dreiging zijn in handen van cybercriminelen. Maar wij zouden het ook kunnen inzetten om de vergrijzingsgolf onder haven medewerkers op te vangen, door het werk deels te automatiseren. Wat altijd belangrijk is, zowel bij kansen als gevaren: je moet zoveel mogelijk de regie in handen houden.”

Over Havenbedrijf Rotterdam

Het Havenbedrijf Rotterdam beheert, exploiteert en ontwikkelt het Rotterdamse haven- en industriegebied en is verantwoordelijk voor het handhaven van een veilige en vlotte afhandeling van de scheepvaart. Het Havenbedrijf heeft een omzet van circa 825 miljoen euro en 1.300 medewerkers in uiteenlopende functies op commercieel, nautisch en infrastructureel gebied. Het Havenbedrijf Rotterdam is een niet-beursgenoteerde naamloze vennootschap. De aandelen worden gehouden door de gemeente Rotterdam (circa 70%) en de Nederlandse Staat (circa 30%).

Een TEU staat voor een container van 20 voet (Twenty Foot Equivalent Unit).