Vijf topvrouwen over connected impact
De digitalisering verandert onze wereld razendsnel. Met corona en de uitrol van 5G als recente aanjagers. Wat is er nodig om van deze ontwikkeling een succes te maken? BTG/TGG directeur Petra Claessen spreekt vier topvrouwen uit de ICT-wereld over connected impact.
Een verhaal over techniek, samenwerking en de menselijke maat.
Claessen spreekt met Leonie van den Beuken, Programma Directeur Amsterdam Smart City, Angeline van Dijk, directeur-hoofdinspecteur bij Agentschap Telecom, Lenneke de Voogd, Programma Manager van Delft on Internet of Things (Do IoT) Fieldlab en Sascha Hoogendoorn-Lanser, directeur van het Mobility Innovation Centre Delft (MICD). Dat Claessen met deze vier vrouwen in gesprek gaat is geen toeval. De vier ontmoetten elkaar al eerder, tijdens een webinar dat BTG in november organiseerde als onderdeel van Smart City NL week.
Claessen: “BTG/TGG is de spin in het web in het triple helix-model. Samen kunnen we connected impact maken. We zijn de verbinder tussen wetenschap, het bedrijfsleven en de overheid.”
BTG kiest voor connected impact als jaarthema voor 2021. Wat versta je onder connected impact en waarom is het belangrijk?
Hoogendoorn-Lanser: “Als 2020 en de coronapandemie ons íets geleerd hebben, is het wel hoe belangrijk connectiviteit is.”
Van Dijk: “Je kunt dat begrip op verschil lende manieren lezen. In de technische zin van het woord is de uitrol van 5G in Nederland begonnen. 5G brengt een connected wereld met meer, betere en snellere verbindingen tussen mensen, apparaten en organisaties. Een wereld waarin een slimme aardappel communiceert met een drone, en waarin een auto contact heeft met een verkeerslicht. Dergelijke verbindingen hebben impact, ze veranderen, vergemakkelijken of verrijken ons leven. En je kunt het begrip connected impact nog op een andere manier lezen, die gaat over samenwerking tussen mensen. BTG voelt haarfijn aan dat de digitale verandering alleen kan slagen als wetenschap, bedrijfsleven en de overheid connected zijn. Zonder onderlinge verbondenheid en samenwerking geen impact, zonder samenwerking geen succes. De BTG is daar een belangrijke en gewaardeerde hub in.”
Van den Beuken: “Precies. Impact betekent voor ons ook dat je een zinvolle bijdrage levert, transities merkbaar versnelt en daarmee de leefbaarheid in steden en regio’s verhoogt. Dit kan nooit op zichzelf staan, dit kan alleen in verbinding gerealiseerd worden. Omdat iedere partij een eigen unieke bijdrage te leveren heeft. BTG verbindt die partijen, zodat ze samen tot mooie resultaten komen.”
De Voogd: “Helemaal mee eens. Voor BTG, als verbinder tussen publieke en private organisaties, is connected impact dan ook een evidente keuze als jaarthema 2021.”
Welke factoren in uw organisatie zorgen voor impact als het gaat om connectiviteit zoals 5G, AI, IoT, privacy of samenwerking (triple helix)?
De Voogd: “Bij de TU Delft richten we een werkend 5G-mobiel netwerk in op een regelluwe omgeving. Hierdoor is het mogelijk om toepassingen in een heel vroeg stadium in de praktijk te testen. Het stimuleert samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen, onderzoekers en experts in aanverwante vakgebieden. En wij werken ook samen met andere fieldlabs en livinglabs. Innovaties vinden hierdoor sneller hun weg naar de markt. Zo heeft onze maatschappij er direct profijt van. Een laagdrempelige samenwerking waar overheid, kennisinstellingen en bedrijven elkaar vinden, is de sleutel tot succes. Door samen op een open manier te innoveren, zoals in ons Do IoT Fieldlab, wordt kennis gedeeld en in een veilige omgeving van elkaar geleerd. Wij zijn ervan overtuigd dat we juist sámen beter in staat zijn om innovaties te realiseren die bijdragen aan een duurzamere, veiligere en gezondere samenleving.”
Van den Beuken: “Impact creëren we door samenwerking en een brede blik. Wij werken met de zogenaamde dubbele triple helix. We betrekken namelijk ook bewoners, maatschappelijke organisaties en start-ups. Voor ons is het essentieel om deze partijen te verbinden zodat ze elkaars kwaliteiten kunnen gebruiken. We hanteren hierbij een breed palet aan waarden. Te vaak wordt alleen gekeken naar privacy en veiligheid, maar er is veel meer van belang. Voor mensen is het van belang hoe die connectiviteit hun persoonlijke leefwereld beïnvloedt, of de toepassing begrijpelijk is en of er naast het digitale ook nog ruimte is voor het menselijk contact. Deze waarden moeten in balans gebracht worden met effectiviteit, privacy en veiligheid. Geef de gebruikers zeggenschap. Overheid, bewoners en bedrijven moeten hierin samen optrekken.”
Hoogendoorn-Lanser: “Precies. De gebruikers zijn in dit verhaal cruciaal. Zij zijn gaan gebruikmaken van de innovaties. Innovaties zijn alleen kansrijk als potentiële gebruikers in een zo vroeg mogelijk stadium bij ontwikkelingen worden betrokken. Door onze basis op de TU Delft Campus hebben we toegang tot grote groepen verschillende typen gebruikers. Dat maakt ons bij uitstek geschikt als proeftuin voor slimme en innovatieve vormen van mobiliteit.”
Van Dijk: “Het brengt nieuwe uitdagingen en veranderende maatschappelijke opgaven met zich mee. Er moet vertrouwen zijn en blijven om de digitale infrastructuur met gerechtvaardigd vertrouwen te kunnen gebruiken. De continuïteit van de digitale infrastructuur moet gewaarborgd zijn. Voor Agentschap Telecom betekent dat onder meer een intensieve focus op cyberveiligheid. Bijvoorbeeld op gebied van apparatuur. Cyberveilige apparatuur is van het grootste belang voor het vertrouwen in digitalisering.”
Waar zitten mogelijke belemmeringen die de groei en het gebruik van deze factoren zou kunnen afremmen?
Van den Beuken: “Ik voorzie dat de komende tijd een aantal organisaties in moeilijkheden komt waardoor ze minder tijd en financiële middelen hebben voor 5G en AI-projecten. Een andere mogelijke belemmering van een heel andere aard: er wordt juist zó veel vaart gemaakt dat de menselijke maat onder druk komt te staan. En dat er meer wantrouwen en aversie ontstaat.”
Van Dijk: “Daarnaast kunnen incidenten het vertrouwen in de digitale infrastructuur en het gebruik ervan doen afnemen. Dat werkt vertragend en moeten we voorkomen. Agentschap Telecom werkt veel vanuit preventie, gericht op het voorkomen van incidenten. Bijvoorbeeld het voorkomen dat er (cyber)onveilige apparaten op de markt komen. Een andere potentiële belemmering is het wantrouwen in technologie. Bijvoorbeeld de zorg om antennes die een deel van de samenleving voelt. Antennes zijn voorwaardelijk voor connectie en digitalisering. Agentschap Telecom houdt toezicht op antennes, zodat de elektromagnetische velden rond antennes nooit de Europese limieten overschrijden.”
De Voogd: “Maatschappelijke acceptatie is een voorwaarde voor succesvolle implementatie van IoT-innovaties op basis van 5G-technologie. En de zorgen over mogelijke gevolgen voor de veiligheid en gezondheid van mensen hebben hier een duidelijke invloed op, zoals Angeline net ook al aankaartte. Do IoT Fieldlab kan een positieve rol spelen bij de maatschappelijke acceptatie, omdat wij nieuwe producten en diensten al in een vroeg stadium testen in de praktijk. Daarbij ontdekken we niet alleen mooie kansen en voordelen, maar leren we ook over mogelijke toekomstige risico’s en beperkingen, bijvoorbeeld op het gebied van wet- en regelgeving, privacy en (cyber)security en stralingsveiligheid. Do IoT Fieldlab is een proeftuin waar deze zaken kunnen worden onderzocht. En de triple helix-samenwerking zorgt ook voor de nodige uitdagingen, zoals de verschillende belangen en tijdlijnen die elke partij heeft. De overheid wil het liefst vandaag nog een oplossing voor zijn inwoners, een bedrijf wil het product graag binnen een paar maanden op de markt, terwijl een onderzoeksinstelling meerdere jaren nodig heeft voor fundamenteel onderzoek. Maar door elkaars taal te leren, elkaars belangen te respecteren en open met elkaar in gesprek te gaan, kun je deze uitdagingen overwinnen, zo leert de praktijk.”
Hoogendoorn-Lanser: “Ik sluit me helemaal bij Lenneke aan. Beleidsmakers worstelen vaak met de vraag óf en zo ja hoé ze met al deze nieuwe ontwikkelingen rekening moeten houden. Wetenschappers hebben niet altijd antwoord op alle vragen en voor bedrijven maakt regelgeving de stap naar implementatie in de praktijk vaak lang en complex. Als het MICD spelen we in op dit probleem door obstakels te verkleinen. We doen dit specifiek op het gebied van personenmobiliteit: een terrein waarin IoT, Artifical Intelligence en data een steeds belangrijker rol spelen. We bieden een omgeving en faciliteiten waar bedrijven, overheden en wetenschapers gezamenlijk innovaties in het mobiliteitsdomein kunnen (door)ontwikkelen, testen, evalueren en mogelijkheden tot opschaling verkennen. Dit biedt de kans om met behulp van pilots een goed en volledig beeld te krijgen van de impact die innovaties kunnen hebben op het verkeer en vervoersysteem, de stedelijke inrichting, veiligheid, bereikbaarheid, duurzaamheid en inclusiviteit.”
Wat gaan we merken van innovaties met een connected impact?
Van den Beuken: “Zeker door corona zien we bijna wekelijks nieuwe innovaties in het smartdomein. Denk alleen al aan het spreiden van bezoekersstromen en verbinding van mensen met hulp van digitale middelen. Dit is een enorme versneller. We hoeven niet meer in overvolle treinen en via drukke snelwegen te reizen. Ook niet als we straks weer allemaal naar werk en evenementen mogen. Daarnaast voorzie ik eerste stappen in de combinatie IoT en 5G, waardoor bijvoorbeeld goede proeven gedaan kunnen worden met autonoom rijden. En, ik zie dat er veel aandacht is voor mensvriendelijke inzet van technologie. Ik heb goede hoop dat we systemen ontwikkelen die toegankelijk en begrijpelijk zijn, mensen bij de samenleving betrekken en privacy respecteren. Een mooi voorbeeld is bijvoorbeeld de GVB. Zij maken de bezettingsdata van bussen en trams publiekelijk. Mensen die anders het OV zouden mijden, kunnen kijken wanneer ze veilig de bus of trein kunnen nemen.”
Hoogendoorn-Lanser: “Dat is inderdaad een mooi voorbeeld. Hopelijk vinden meer innovaties die we nu op mobiliteitsgebied zien hun weg naar een brede toepassing en leveren zij een positieve bijdrage aan de verduurzaming van ons mobiliteitssysteem. Ik denk aan nieuwe vormen van delen van vervoermiddelen, elektrisch rijden, Mobility as a Service, en automatische shuttles. Ook zou ik verder willen kijken dan de huidige innovaties en samen ontdekken welke nieuwe en onbegrensde mogelijkheden de toekomst ons verder zal brengen.”
Van Dijk: “Sascha noemt het eigenlijk al, de verdergaande integratie van de digitale infrastructuur in alle geledingen en lagen van onze maatschappij. 5G is een belangrijke schakel voor digitalisering en de digitale infrastructuur is een voorwaarde voor alle economische sectoren. Hiermee verandert de rol van Agentschap Telecom ook. Die gaat niet meer alleen over telecom, maar raakt alle economische sectoren. Daarnaast zijn er tal van concrete innovaties te noemen die een connected impact gaan hebben. Met 5G kunnen we bijvoorbeeld veel meer en continu meten, zoals de waterkwaliteit, groenvoorziening, bodemgesteldheid en luchtkwaliteit. Hierdoor kun je al tijdig aan de juiste knoppen draaien en het welzijn en de leefbaarheid van een stad of dorp verbeteren.”
De Voogd: “De voorbeelden die wij noemen illustreren dat het Internet-of-Things (IoT) doordringt en alle aspecten van de samenleving zal verbeteren. Ik hoop dat over tien jaar de nieuwe bedrijvigheid en start-ups die uit de samenwerking met Do IoT Fieldlab zijn ontstaan zullen hebben gezorgd voor veel concrete innovaties met maatschappelijk impact. En deze toepassingen draaien dan misschien niet eens meer op een 5G-verbindingen, maar zelfs op een 6G- of 7G-verbinding. Welke verbinding dan ook, het zijn in elk geval veilige toepassingen die van meerwaarde zijn onze samenleving.”
Over Sascha Hoogendoorn-Lanser
Sascha Hoogendoorn-Lanser is directeur van het Mobility Innovation Centre Delft (MICD). Hoogendoorn-Lanser: “Het MICD biedt een omgeving en faciliteiten waar bedrijven, overheden en wetenschapers gezamenlijk innovaties in het mobiliteitsdomein kunnen (door)ontwikkelen, testen, evalueren en mogelijkheden tot opschaling verkennen. We proberen een match te maken nieuwe technologieën ons bieden en maatschappelijke vraagstukken. We kijken verder dan alleen de mobiliteitssector. Wat kun je van andere sectoren leren? BTG heeft een breed netwerk en is verbonden aan allerlei economische sectoren en kan een sleutelrol vervullen in dit leerproces.”
Over Leonie van den Beuken
Leonie van den Beuken is Programmadirecteur Amsterdam Smart City. Van den Beuken: “Bij het netwerk van Amsterdam Smart City gaat het om het maatschappelijk waardevol inzetten van technologie. Publieke waarde creëren, en technologie inzetten vanuit een menselijk perspectief. Met BTG delen we deze doelstelling en hebben we een gedeeld, maar zeker ook aanvullend netwerk. Hiermee kunnen we elkaar versterken en samen nog meer waarde aan onze maatschappij toevoegen.”
Over Lenneke de Voogd
Lenneke de Voogd is programma manager van het Delft on Internet of Things (Do IoT) Fieldlab. De Voogd: “Het Do IoT Fieldlab richt zich op onderzoek en ontwikkelingen van nieuwe 5G- en Internet of Things-toepassingen. Voor economische groei, maar vooral ook om te werken aan belangrijke maatschappelijke thema’s, als gezondheid, veiligheid en duurzaamheid. BTG ziet, net als wij, dat de ontwikkeling van 5G en IoT talloze nieuwe mogelijkheden biedt en dat de triple helix-aanpak de sleutel is tot innovatie.”
Over Angeline van Dijk
Angeline van Dijk is directeur-hoofdinspecteur van Agentschap Telecom. Van Dijk: “Agentschap Telecom is toezichthouder op de digitale infrastructuur. Door de digitalisering richt het Agentschap Telecom zich op nieuwe actuele thema’s, zoals kunstmatige intelligentie, clouddienstverlening, digitaal veilige apparatuur, slimme energienetwerken en smart cities. BTG is voor mij een ontmoetingsplek en kenniscentrum waar ik in contact kom met telecomgrootverbruikers vanuit diverse disciplines en economische sectoren. Zeer gewaardeerd door mensen, organisaties en andere partijen die voor mij belangrijk zijn.”
