Start- en scale-ups blijven onder de groeiverwachtingen voor 2022

In een oorlogsjaar met domino-effect op de inflatie en de energieprijzen is het aantal scale-ups dat aangeeft ‘zich (enigszins) zorgen te maken’ sinds 2021 verdrievoudigd. De bevraagde bedrijven hebben in 2022 slechts 60% van de verwachte groei gerealiseerd. Minder of vertraagde contracten waren daarbij de grootste uitdaging, gevolgd door het aantrekken van talent. Toch heeft meer dan 70% er nog steeds (veel) vertrouwen in zijn groeitraject in 2023 te kunnen aanhouden of zelfs te versnellen door nieuwe klanten te werven, uit te breiden naar nieuwe markten en partnerschappen aan te gaan.

Tussen half februari en half maart 2023 vroeg Deloitte Nederlandse en Belgische start-ups en scale-ups (hierna ‘scale-ups’) naar hun groeitraject, uitdagingen, aandachtsgebieden, vertrouwensniveau en doelstellingen voor de toekomst. Na de coronapandemie hadden de bedrijven duidelijk veel vertrouwen in de toekomst, maar nu is het vertrouwensniveau met 5 procentpunten gedaald.

Omzetgroei blijft steken op 60% van de in 2022 voorspelde groei

Scale-ups binnen verschillende sectoren hadden gerekend op een optimistische omzetgroei van 124% in 2022, maar de werkelijke gemiddelde omzetgroei lag vorig jaar niet hoger dan 70%. Sommige sectoren deden het duidelijk beter dan andere. Scale-ups in de duurzaamheidssector lieten met 136% de hoogste gemiddelde omzetgroei zien, gevolgd door Electronics (89%). De toekomst ziet er het meest rooskleurig uit voor de sectoren Mobility en Sustainability: in die sectoren worden de hoogste gemiddelde groeipercentages verwacht, respectievelijk 342% en 289%.

Koen Vandaele, Managing Partner Ecosystems & Alliances Deloitte Belgium: "Na het optimisme over een hoge omzetgroei kwam de klap hard aan. De werkelijke groei lag 54 ppt onder de verwachtingen. De peilingen van de afgelopen jaren tonen dat het gerealiseerde groeipercentage van scale-ups steevast lager ligt dan verwacht en sterk beïnvloed wordt door belangrijke sociaal-economische gebeurtenissen. De gevolgen van de pandemie en de oorlog vormden een grote uitdaging voor deze bedrijven, die zich echter ongelooflijk flexibel en veerkrachtig hebben getoond. Veel sectoren laten de moed niet zakken en verwachten dat ze in 2023 hun groeitraject opnieuw kunnen versnellen."

Minder of uitgestelde contracten grootste knelpunt

Minder of uitgestelde deals waren in 2022 de grootste uitdaging voor 52% van de Nederlandse en Belgische scale-ups. Dat is een aanzienlijke stijging ten opzichte van de 43% in 2021, maar een daling ten opzichte van de 66% in 2020. Het tweede struikelblok was het aantrekken van het juiste talent. In 2021 was dat nog de belangrijkste uitdaging, maar 39% van de bedrijven geeft ook dit jaar aan dat dit een cruciale factor vormt voor schaalvergroting. Daarna volgen problemen met de cashflow (33%, een stijging van 12 ppt ten opzichte van 2021), operationele uitdagingen (24%) en problemen met de supply chain (21%).

De gebeurtenissen van vorig jaar en de recente onrust in de financiële sector stellen scale-ups voor nieuwe uitdagingen: 16% vindt de inflatie een van de grootste pijnpunten. Andere groeibelemmeringen, zoals de energieprijzen, veranderende regelgeving en duurzaamheid werden door de respondenten minder vaak vermeld.

De strijd om talent is nog lang niet gestreden

In 2022 hebben scale-ups het aantal FTE’s met 29% uitgebreid, terwijl in het onderzoek van vorig jaar nog werd ingezet op een groei van 39%. Voor 2023 zet 22% van de scale-ups zich schrap voor een wervingsstop of zelfs een daling van het personeelsbestand. Dat is vooral zichtbaar in de sector Mobility. Die sector is zwaar getroffen door de pandemie en uitdagingen in de supply chain. Toch verwacht 78% van de scale-ups een toename van het personeelsbestand. De sectoren Life Sciences & Healthcare en Sustainability lopen hierin voorop door de stijgende vraag naar gezondheidszorg en duurzame producten en diensten.

71% van de respondenten geeft aan het lastig te vinden om het juiste talent aan te trekken. Voor 48% van de respondenten vormt de hogere verwachting qua salaris door kandidaten de op één na belangrijkste uitdaging. Bovendien worstelt 22% van de respondenten met een gebrek aan deskundigheid of capaciteit op het gebied van recruitment.

Bart de Vries, Partner Deloitte Nederland: "Net als in 2021 geven de meeste scale-ups aan dat het tekort aan talent voor specifieke functies en de verwachtingen van de kandidaten de grootste hindernissen vormen. Interessant detail: 7% van de respondenten klaagt over weinig diversiteit in de talentenpool, een element dat in de enquête van vorig jaar niet aan bod kwam. Recruitment Managers hebben vandaag de dag meer aandacht voor diversiteit en inclusie. Ze staan open voor talentenpools van nieuwkomers en zijn bereid om hun strategieën voor recruitment met een kritische blik te bekijken."

2023: nieuwe klanten en nieuwe markten

Voor 2023 blijven de prioriteiten van scale-ups onveranderd. Ze willen hun groeiambities waarmaken door nieuwe klanten aan te trekken (82%), nieuwe markten aan te boren (41%), partnerships te sluiten/samen te werken met resellers (40%), door upselling aan bestaande klanten (37%) en door productdiversificatie en -ontwikkeling (36%).

Vier op de tien scale-ups zijn van plan hun activiteiten geografisch uit te breiden. Van die groep denkt 30% aan een uitbreiding binnen Europa. Buiten Europa is Noord-Amerika de meest begeerde bestemming. Nederlandse bedrijven richten hun blik eerst op het VK, terwijl Belgische bedrijven in eerste instantie uitbreiden naar Nederland. Er zijn maar weinig scale-ups die willen uitbreiden naar Oost-Europa.

Financiering en lage waarderingen groter probleem

Van de scale-ups is 72% op zoek naar aanvullende financiering (vooral financieringen van 1 tot 3 miljoen euro). Over het algemeen hebben scale-ups er vertrouwen in dat ze de vereiste financiering rond zullen krijgen, vooral in de sectoren Life Sciences & Healthcare, Electronics en Mobility.

Het huidige economische klimaat heeft volgens 62% van de scale-ups een negatieve invloed op de waardering van hun bedrijf. Een lagere waardering kan aanzienlijke gevolgen hebben voor schaalvergroting. Bedrijven met een lagere waardering hebben minder toegang tot kapitaal, ze moeten meer moeite doen om investeerders aan te trekken.

Voor 2023 zien we ook een verschuiving in de investeringsprioriteiten. Bedrijven zetten in op een beter productaanbod en een betere gebruikerservaring. Zo’n 83% investeert in nieuwe productfuncties en een derde van de scale-ups investeert in de cloud en data management. Digitalisering en technologische investeringen blijven het komende jaar hoog op de agenda van Nederlandse en Belgische scale-ups staan.