Debat over quantumtechnologie is nog te eenzijdig

Potentieel is de impact van quantumtechnologie op de samenleving groot. Maar er zijn nog volop uitdagingen voor de ontwikkeling ervan. Bovendien levert quantumtechnologie naar verwachting vooral voordelen op voor specifieke toepassingen. Het is niet waarschijnlijk dat huidige computers verdwijnen, omdat veel programma’s niet beter gaan werken met quantumtechnologie.

De opkomst van quantumtechnologie versterkt de zorgen die nu al bestaan over kennisveiligheid en strategische autonomie. De geopolitieke situatie dwingt ons bijvoorbeeld na te denken over wie toegang heeft tot de technologie en wie die kan gebruiken. Ook de mogelijkheden voor surveillance door bijvoorbeeld overheden en bedrijven breiden zich met quantumtechnologie mogelijk verder uit. Terwijl het debat vooralsnog met name gaat over de ontwrichtende uitwerking op de cyberveiligheid, roept quantumtechnologie ook zorgen op over bijvoorbeeld rechtvaardigheid, privacybescherming, militaire veiligheid en duurzaamheid.

Hooggespannen verwachtingen

In Quantumtechnologie in de samenleving onderzoekt het Rathenau Instituut de hooggespannen verwachtingen ten aanzien van quantumtechnologie. Nederland speelt een belangrijke rol in het internationale speelveld voor de ontwikkeling van deze technologie. Overheidssteun uit met name het Nationaal Groeifonds moet de ambitie van de regering waarmaken om van Nederland een Silicon Valley voor quantumtechnologie te maken.

Op basis van literatuuronderzoek en interviews met betrokken partijen in onderzoek en ontwikkeling concludeert het Rathenau Instituut dat te hooggespannen verwachtingen de ruimte ontnemen voor een goed geïnformeerd debat over kansrijke toepassingen en maatschappelijke risico’s. Het onderzoek levert een overzicht op van verwachte toepassingen in bijvoorbeeld de logistiek, biochemie en medische wetenschap en van de maatschappelijke zorgen die quantumtechnologie oproept. ‘Aanvankelijk is een soort hype ontstaan rond quantumtechnologie’, zegt senior onderzoeker Bart Karstens. ‘Nu is het tijd om het debat genuanceerder en breder te voeren.’

Rathenau Scan

Quantumtechnologie in de samenleving is de eerste editie van een nieuw type publicatie van het Rathenau Instituut: de Rathenau Scan. Onderzoekers van het Rathenau Instituut ontwikkelden een methode om vroegtijdig te signaleren welke publieke waarden op het spel staan bij een opkomende technologie, wanneer nog veel onzekerheid bestaat over de impact daarvan op de samenleving. Het onderzoek stelt beleidsmakers, politici en andere partijen in staat om maatschappelijk verantwoord te anticiperen op nieuwe technologische ontwikkelingen.