Alliander: elektriciteitsnet in Nederland staat onder grote druk

Alliander meldt: 'Voor het vijfde achtereenvolgende jaar investeerden wij met ruim 1,4 miljard euro weer meer dan het jaar daarvoor in de verbouwing van de energienetten. Er zijn meer elektriciteitsstations en transformatorhuisjes opgeleverd en kabels de grond in gegaan. Net als bij elke verbouwing, gaat dit niet zonder overlast. Het tempo waarmee wij de grootschalige aanleg en verzwaring van elektriciteitsnetten verder kunnen opvoeren, loopt tegen grenzen aan. Door de drukte op het elektriciteitsnet betekent dit onder andere dat er nog zeker tien jaar files op het net zijn. Een tekort aan technisch personeel, langlopende procedures, onvoldoende beschikbare ruimte in de openbare omgeving en een gebrek aan systeemkeuzes, belemmeren een verdere opschaling. Ondernemers en consumenten blijven de komende jaren de gevolgen van de volle netten ervaren. Om waar mogelijk verder te versnellen, zijn scherpere keuzes nodig.

De forse groei van het aantal warmtepompen, zonnepanelen, e-boilers, elektrificatie van bedrijfsprocessen en de installatie van oplaadpunten voor personenvervoer én elektrische vrachtwagens zette in 2023 door en zal ook de komende jaren verder stijgen. Een groot deel van de industrie moet daarnaast nog verduurzamen, de woningbouwambities zijn enorm en ook de verduurzaming van bestaande woningen gaat veel van het elektriciteitsnet vragen. Deze ontwikkelingen blijven nog vele jaren sneller gaan dan dat de netten kunnen worden uitgebreid.

Scherpere keuzes essentieel voor versnelling

Maarten Otto, CEO: “Afgelopen jaar investeerden we ruim 1,4 miljard euro in de verbouwing van de energienetten. Weer een record. En dat is nodig, omdat we bezig zijn met de grootste verbouwing van het energienet ooit. Net als bij elke verbouwing, gaat dit niet zonder overlast. En dat betekent onder andere dat we nog zeker tien jaar files op het elektriciteitsnet hebben. Want het elektriciteitsnet in Nederland zit bijna overal vol. De impact hiervan is groot. Bedrijven, scholen en nieuwbouwwoningen worden niet meer op het gewenste moment aangesloten. En consumenten moeten langer wachten op een aansluiting voor bijvoorbeeld een warmtepomp of laadpaal. Dit gaat ons aan het hart. Wij bouwen zo snel als we kunnen om het energienet uit te breiden. We werken aan een forse opschaling, instroom van meer technici en innovatie van onze processen. Daarmee kunnen we de komende tien jaar 23.000 transformatorhuisjes plaatsen, gaat tienduizenden kilometer kabel de grond in en worden honderden elektriciteitsstations aangepast of nieuw gebouwd. Tot 2050 gaat één op de drie straten open om het energienet van de toekomst te realiseren. Daarnaast belasten we het bestaande net daar waar mogelijk maximaal en zetten we in op flexibiliteit zoals spitsmijden om zoveel mogelijk van onze klanten te kunnen helpen. Toch is het ook belangrijk om te onderstrepen dat de negatieve gevolgen van het volle stroomnet nog vele jaren aanhouden”.

We bouwen zo snel als we kunnen, maar lopen ook tegen grenzen aan. Om de komende tien jaar verder te versnellen, moeten er scherpere keuzes gemaakt worden. De verbouwing van het energiesysteem vraagt om keuzes die soms de oplossing zijn voor een hele straat, wijk of regio boven een oplossing voor een individuele klant. Dat is een vervelende boodschap maar duidelijk is dat niet alles nu en tegelijkertijd kan.

Maarten Otto: “Waar we kunnen, verbeteren we onze aanpak om sneller te werken. Bijvoorbeeld door innovaties in te zetten zoals de compacte aansluitmodule. En door modulair te bouwen en ons werk verder te digitaliseren. Tegelijkertijd hebben we iedereen nodig om te versnellen. We vragen onze klanten om slim om te gaan met de beschikbare energie en ontwikkelen samen met hen nieuwe producten waarmee we alles uit het bestaande net kunnen halen. We vragen provincies en gemeenten snellere en duidelijke keuzes te maken waar elektriciteitsstations gebouwd kunnen worden, transformatorhuisjes een plaats krijgen en bijvoorbeeld warmtenetten worden aangelegd. En we doen een oproep aan het nieuwe kabinet om te kijken naar de inzet van technici uit het buitenland, zodat we op korte termijn meer mensen vinden om het werk uit te voeren. Ook is het essentieel dat de overheid met netbeheerders en bijvoorbeeld de industrie bepaalt waar alternatieve energiedragers zoals waterstof en groengas van betekenis kunnen zijn en beschikbaar moeten komen”.

Veranderend energiesysteem

De energietransitie betekent ook een grote verandering in hoe met energie wordt omgegaan. De momenten van vraag en aanbod wisselen sterk en daarmee verdwijnt de vanzelfsprekendheid waarmee elektriciteit altijd beschikbaar is. Het is daarom noodzakelijk dat de elektriciteitsnetten verregaand worden verzwaard en uitgebreid en dat daar waar mogelijk met flexibiliteit en zwaarder belasten alles uit het net wordt gehaald wat erin zit. Het vraagt van ondernemers en consumenten veel geduld tot het net is uitgebreid of oplossingen beschikbaar zijn. Tegelijk biedt het ook de mogelijkheid om anders na te denken over energiegebruik. Het begint daarbij met energiebesparing. Want wat niet aan energie wordt verbruikt, hoeft immers ook niet over het elektriciteitsnet te worden vervoerd. Zo kunnen ondernemers en consumenten bijdragen aan oplossingen.

Daarnaast wordt het steeds normaler dat bedrijven en huishoudens op momenten dat het druk is op het elektriciteitsnet, minder stroom verbruiken of terugleveren. Afgelopen jaar werden al stappen gezet om dit voor bedrijven aantrekkelijk te maken met contracten waarbij tegen gunstigere tarieven, drukke momenten worden ontzien. Een volgende stap is om flexibel gebruik van het net ook voor consumenten financieel aantrekkelijk te maken, door warmtepompen, laadpalen, thuisbatterijen en zonnepanelen automatisch aan te passen aan de beschikbare capaciteit van het net. Zo worden huishoudens gestimuleerd op drukke momenten het net te ontlasten. Dit zorgt ervoor dat meerdere huishoudens in de wijk kunnen verduurzamen met (hybride) warmtepompen en elektrisch vervoer zonder dat er gewacht hoeft te worden op verzwaring van het elektriciteitsnet.

Financiële resultaten

In 2023 behaalden we een nettoresultaat van € 267 miljoen (2022: € 198 miljoen). De bedrijfsopbrengsten kwamen in 2023 uit op € 2.779 miljoen (2022: € 2.213 miljoen). De bedrijfskosten stegen naar € 2.347 miljoen (2022: € 1.903 miljoen). De negatieve kasstroom kwam in 2023 uit op € 545 miljoen (2022: € 712 miljoen). De totale investeringen, met name in het onderhouden en uitbreiden van het gas- en elektriciteitsnet, zijn in 2023 gestegen met € 183 miljoen tot € 1.411 miljoen ten opzichte van 2022 (2022: € 1.228 miljoen).

Walter Bien, CFO: “Het jaar 2023 is voor Alliander financieel positief afgesloten. Tegelijk blijft er sprake van een forse financieringsbehoefte gelet op de gigantische investeringsopgave waar we de komende jaren voor staan. Om de solide financiële positie van Alliander te behouden, zijn in 2023 belangrijke stappen gezet. Zo oordeelde in juli 2023 het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) positief in de beroepszaak van de gezamenlijke netbeheerders over de methodebesluiten van de ACM. Dit betekent dat de ACM aanpassingen doet om de inkomsten van de netbeheerders meer te laten aansluiten bij de stijgende kosten. Daarnaast is in 2023 overeenstemming bereikt over de verkoop van Kenter, waarvan de overdracht van de aandelen in januari 2024 heeft plaatsgevonden. Met de uitspraak van de ACM en de verkoopopbrengst van Kenter is de financiële positie van Alliander ook voor 2024 verbeterd.”

Realisatiecijfers

In 2023 werden 2.207 transformatorhuisjes (2022: 2.016 transformatorhuisjes) gebouwd of omgebouwd en 2.518 kilometer (2022: 2.212 kilometer) nieuwe middenspannings- en laagspanningskabels aangelegd. In totaal werd 304 kilometer (2022: 255 kilometer) gasleiding aangelegd. Voornamelijk als vervanging om het gasnet betrouwbaar en veilig te houden. In totaal werden er 43.626 (2022: 44.096) kleinverbruik aansluitingen gerealiseerd op het elektriciteitsnet evenals 1.022 (2022: 1.039) grootverbruik aansluitingen. Het aantal gerealiseerde aansluitingen voor gasverbruikers nam afgelopen jaar zoals verwacht af. Er werden 2.202 (2022: 3.700) kleinverbruik aansluitingen gerealiseerd op het gasnet en 56 (2022: 105) grootverbruik aansluitingen.'