Communicatie rond komst datacenters in Hollands Kroon kan beter

De vestiging van datacenters in de gemeente Hollands Kroon als onderdeel van Agriport A7 heeft geleid tot een brede maatschappelijke discussie. In het coalitieakkoord is afgesproken onderzoek te laten doen naar de besluitvorming over de vestiging van datacenters in de gemeente Hollands Kroon. 

De onderzoekers hebben geen juridische, financiële of andere formele misstanden geconstateerd. Desondanks escaleert het traject in 2020 tot een brede maatschappelijke en politieke discussie, waarbij de vestiging van datacenters op Agriport A7 in een negatief daglicht is komen te staan. 

De onderzoekers zien daarvoor twee oorzaken. 

Ten eerste was de consistente visie was op den duur niet meer passend bij de veranderende maatschappelijke context. Zowel college als raad hebben in de tussenliggende periode de visie en onderbouwing niet ter discussie gesteld, of toegezien op de actualisatie daarvan. De argumenten waarop de visie uit 2010 was gestoeld – en daarmee de onderbouwing voor de vestiging van datacenters in de gemeente – sloot onvoldoende aan bij de vragen en zorgen uit de maatschappelijke discussie in 2020. 

Ten tweede was de visievorming en de uitvoering werden gedaan door een kleine groep mensen met beperkt oog voor andere partijen zoals de gemeenteraad, de provincie en de inwoners. Gedurende de 20 jaar waarin de ontwikkeling vorm krijgt, heeft de gemeente relatief weinig oog gehad voor het betrekken van belangen buiten de kleine kring van wethouders, gedeputeerden en ambtenaren. 

De gemeenteraad wordt alleen betrokken bij de wijzigingen van bestemmingsplannen en wordt slechts op enkele momenten betrokken bij de strategische keuzes die daaraan voorafgaan. De gemeenteraad vraagt hier ook niet actief om. De afstemming tussen gemeente en provincie is minimaal en er is maar beperkt aandacht voor het betrekken van omwonenden of inwoners. 

Opvallend is bijvoorbeeld dat er bij de uiteindelijke vestiging van Microsoft op perceel 570 van Agriport A7 weinig communicatie naar buiten gaat vanuit Agriport A7 B.V., Microsoft, de provincie, het Rijk of de gemeente. Het moment wordt amper publiekelijk ‘gevierd’ als het binnenhalen van een grote ruimtelijke ontwikkeling die economische voorspoed voor de regio met zich mee zou moeten brengen. Dit is opvallend, omdat banen en werkgelegenheid wel een belangrijk maatschappelijk thema waren in Wieringermeer (later Hollands Kroon) op dat moment. De reden hiertoe, blijkt uit gesprekken, is dat Microsoft zelf niet zat te wachten op veel publiciteit. Er is daarom gekozen om de vestiging niet breed te communiceren. (Dit in tegenstelling tot Google, later in 2019.)

De onderzoekers formuleren 4 lessen voor de gemeenteraad, het college en de ambtelijke organisatie van Hollands Kroon. 

Die lessen zijn: 

1. de basis op orde brengen: ontwikkel een goede omgevingsvisie en investeer in betere relaties met de provincie. 

2. sturing geven: organiseer momenten voor herijking, richt een passende ambtelijke organisatie in en breng de raad in positie in regionale trajecten 

3. goede publieke besluitvorming organiseren: bereid besluiten integraal voor en creëer afwegingsruimte voor de raad. 

4. omgevingsmanagement inrichten: blijf duidelijk over rolverdeling en blijf rolvast; organiseer tijdige participatie en hanteer een heldere communicatiestrategie. 

Met de oplevering van dit onderzoek vervult de gemeente een van de belangrijke voornemens vanuit het coalitieakkoord 2022-2026, Samen bouwen aan vertrouwen. Hierin is opgenomen dat de “gemeentelijke overeenkomsten, besluitvorming en voorgenomen ontwikkelingen rondom de vestiging van datacenters onafhankelijk worden onderzocht. De resultaten van dit onderzoek worden openbaar (...)”

Reactie college

Het college van Hollands Kroon meldt In een eerste reactie op onderzoekrapport: “Het college geeft graag gehoor aan de vraag van de begeleidingscommissie om kennis te nemen van het onderzoeksrapport en om een bestuurlijke reactie te formuleren. Deze kan de gemeenteraad betrekken bij haar beraadslaging en bespreking van het rapport. Wij geven twee bestuurlijke reacties: een korte voor de bijeenkomst van 11 maart, die vindt u hieronder, en een uitgebreide reactie voor de behandeling van het onderzoeksrapport in de raadsvergadering van 18 april.

In de onderzochte periode hebben de onderzoekers geen misstanden aangetroffen in de besluitvorming over de ontwikkeling van Agriport A7 en de vestiging van datacenters. De onderzoekers benoemen dat het traject desondanks escaleerde in 2020 tot een brede maatschappelijke en politieke discussie. Hierbij is de vestiging van datacenters op Agriport A7 in een negatief daglicht komen te staan.

We onderschrijven als college de uitkomsten van het onderzoeksrapport. We constateren daarbij dat, hoewel feitelijk er geen misstanden zijn geweest, er onvoldoende ruimte is genomen voor tussentijdse gesprekken tussen college, raad en samenleving. In de onderzochte periode is de betrokkenheid van de samenleving bij planontwikkeling toegenomen, en hebben in de Wieringermeer veel grootschalige ontwikkelingen plaatsgevonden.

Het college herkent zich verder in de kritische analyse van de onderzoekers. Zij schrijven dat de beleidskaders tekort zijn geschoten in het aansluiten bij de veranderende situatie in de regionale economie, en daarbij veranderende opvattingen in de samenleving. Wij zien daarom dat er in het samenspel tussen bestuur, organisatie, gemeenteraad en samenleving een andere werkwijze nodig is voor de toekomst. Het onderzoeksrapport reikt hiervoor bruikbare lessen aan. Zo kan de gemeente zorgen voor beter toegesneden beleid en vooral breder gewogen besluitvorming over soortgelijke grootschalige ontwikkelingen met grote impact in zowel ruimtelijk als maatschappelijk opzicht.

Wij merken op dat aan een aantal van de genoemde lessen in het rapport inmiddels wordt gewerkt. De uitkomst van het rapport sterkt ons in de gedachte dat die veranderingen nodig zijn. Aan de hand van de opgetekende lessen, gaan we samen met de organisatie aan de slag.

Het gesprek met de gemeenteraad over het onderzoeksrapport en de inzichten uit de organisatie, betrekt het college bij de manier waarop Hollands Kroon met de genoemde lessen aan slag gaat. Dit moet er mede voor zorgen dat de lessen en inzichten ingezet kunnen worden in het verder bouwen aan vertrouwen in de gemeente.”

Raadsvergadering 18 april

Voor de raadsvergadering van 18 april komt het college met een uitgebreide bestuurlijke reactie op de resultaten van het onderzoek.

Download: Tijden-Veranderen_Onderzoeksrapport-vestiging-datacenters-in-Hollands-Kroon

Download: Aanbiedingsbrief-datacenteronderzoek-begeleidingscommissie