De rol van toezichthouders en bestuurders bij digitale transformatie

Wat zijn volgens jou de belangrijkste uitdagingen en kansen voor digitale transformatie binnen de zorgsector?

“De zorgsector staat voor unieke uitdagingen op het gebied van digitale transformatie. Een belangrijke uitdaging is het betrekken van zorgprofessionals en patiënten. Het is essentieel om hen actief te betrekken bij de ontwikkeling en implementatie van nieuwe technologieën om ervoor te zorgen dat deze aansluiten bij hun behoeften en workflows. Dit vraagt een cultuurverandering binnen de zorgsector, waarbij zorgverleners en patiënten worden aangemoedigd om open te staan voor verandering en nieuwe manieren van werken.”

“Een andere belangrijke uitdaging is het omgaan met privacy-kwesties, gezien de gevoelige aard van zorg-gerelateerde gegevens en de strikte regelgeving rondom gegevensbescherming. Daarnaast speelt interoperabiliteit van systemen een grote rol, aangezien verschillende samenwerkende zorginstellingen vaak verschillende elektronische patiëntendossiers en andere systemen gebruiken, die niet altijd naadloos op elkaar aansluiten. Dit kan leiden tot inefficiënties en miscommunicatie tussen zorgverleners.”

“Digitale transformatie biedt ook enorme kansen om de kwaliteit en efficiëntie van zorg te verbeteren en innovatie te stimuleren. Door het gebruik van geavanceerde technologieën zoals kunstmatige intelligentie, data-analyse en telehealth kunnen zorginstellingen de kwaliteit en efficiëntie van zorg verbeteren. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot snellere diagnoses, gepersonaliseerde behandelingen en betere patiëntresultaten. Bovendien kan digitale transformatie innovatie stimuleren binnen de zorgsector, waardoor nieuwe mogelijkheden ontstaan voor het leveren van zorg en het verbeteren van de algehele gezondheid van de bevolking. Het creëert daarnaast nieuwe banen en carrière mogelijkheden in de zorg. En kan helpen de krapte op de arbeidsmarkt voor zorgpersoneel te verlichten.”

Waarom zouden toezichthouders en bestuurders zich verder moeten verdiepen in digitale transformatie?

" Allereerst is toezichthouden een vak dat voortdurend onderhoud vereist, en digitale transformatie is een belangrijk aspect dat niet genegeerd mag worden. Als je als toezichthouder nog niet hebt opgemerkt dat digitale transformatie aan de orde is, dan lig je eigenlijk te slapen. Voor bestuurders geldt dat digitale transformatie een cruciale factor is geworden voor het succes en de relevantie van organisaties in vrijwel elke sector. Neem jullie boek bijvoorbeeld: dit stelt bestuurders in staat om een dieper inzicht te krijgen in de aard van digitale transformatie, de impact ervan op de koers van de organisatie en het belang van leiderschap, visie en organisatiecultuur bij het succesvol implementeren van veranderingen.”

“Daarnaast plaatst het boek het onderwerp in een bredere context. Het betrekt alle lagen van mensen in de organisatie die betrokken zijn bij digitale transformatie, waardoor toezichthouders en bestuurders een holistisch begrip krijgen van het onderwerp. Verder geeft het inzicht in waarom digitale transformatie geen kortstondig project is, maar een continu proces. Het maakt duidelijk dat digitale transformatie geen eindbestemming heeft, maar eerder een voortdurende reis is die organisaties moeten maken om relevant te blijven in een snel veranderende wereld.”

“Ik wil net als het boek het belang van gedeelde semantiek tussen de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht benadrukken. Dit is noodzakelijk om effectief samen te werken en gezamenlijke doelen te bereiken. Het boek moedigt discussies aan binnen besturen en toezichthoudende organen over het belang van een gedeelde visie en de rol van commissies hierin. Hoewel commissies nuttig kunnen zijn, is het belangrijk om niet passief te worden door voor elk nieuw onderwerp een aparte commissie op te zetten en zeker niet waar het digitalisering betreft. In plaats daarvan is een gezamenlijke visie en semantiek cruciaal om effectief te kunnen handelen."

Sturen op digitale transformatie is voor veel toezichthouders en bestuurders best lastig. Uit onderzoek blijkt dat er in de bestuurskamer nog vaak sprake is van onderschatting van de strategische waarde van ICT en overschatting van het eigen kunnen om de digitaliseringsslag te maken. Herken je dat?

"Ja, dit is zeker herkenbaar. Sterker nog, toezichthouders en bestuurders hebben vaak niet genoeg lef om toe te geven dat ze er zelf te weinig kennis van hebben. Het is echter van essentieel belang dat zij zich bewust zijn van hun vaak beperkte kennis op dit gebied en bereid zijn om deze aan te vullen. Een manier om dit te doen is door te investeren in scholing en teambuilding binnen de Raad van Toezicht en Raad van Bestuur. Het organiseren van een speciale dag gewijd aan inhoudelijke scholing over digitale transformatie kan bijvoorbeeld helpen om het kennisniveau te verhogen en een gemeenschappelijk begrip te creëren.”

“Daarnaast is het belangrijk om te erkennen dat digitaal leiderschap vooral een buzzword is: ‘leiden’ is een beter woord en cruciale vaardigheid voor bestuurders en toezichthouders in deze tijd. In plaats van alleen te 'managen', is het nodig om actief te 'leiden' op het gebied van digitale transformatie. Dit vereist een voortdurende inspanning om kennis op te bouwen, trends te volgen en een visie te ontwikkelen die de organisatie kan begeleiden naar een succesvolle digitale toekomst."

Een aloud adagium dat je in een van jouw onderzoeken aanhaalt is dat elke organisatie de bestuurder krijgt die het verdient. Geldt dat ook voor de CIO?

"Uit mijn onderzoek naar de werving en selectie van bestuurders blijkt dat de mate waarin een organisatie intern afstemt over de rol van een functie, zoals die van een CIO, van invloed kan zijn op de kwaliteit en effectiviteit van die rol. Wanneer er intern te veel afstemming plaatsvindt, bestaat het risico dat de functie te eendimensionaal wordt en neemt de kans op een mismatch toe. Bij het werven en selecteren van een nieuwe bestuurder speelt een Raad van Toezicht een belangrijke rol omdat zij de werkgever is van de Raad van Bestuur. Voor een Raad van Toezicht is het aantrekken van een nieuwe bestuurder geen dagelijkse kost. Dat geldt ook voor het aantrekken van een nieuwe CIO.

Het is van belang dat bestuurders een heldere visie hebben waar ze met de organisatie naartoe willen en welke rol digitale transformatie daarin speelt. Deze rol wordt steeds groter. Het profiel van de gezochte CIO moet scherp op de digitale ambities van de organisatie zijn afgestemd.”

Hoe heeft het boek CIO 3.0 jou als toezichthouder geholpen?

“Als eerste heeft het ons geholpen om ‘de klokken gelijk te zetten’. Dat klinkt simpel, maar kost veel tijd, inspanning en wederzijds begrip om te komen tot een gezamenlijk begrippenkader. Wat verstaan we onder digitale transformatie; wat hoort daarbij en wat niet. En wat betekent dat voor de cliënten, medewerkers en andere stakeholders?”

“Op basis van dit gezamenlijk begrippenkader kun je constructief met elkaar in gesprek over de strategie en visie en de kosten die daarmee gemoeid zijn. Dit gaat allang niet meer over ICT-budgetten, maar leidt enerzijds tot herallocatie van ICT, HR, facilitaire en ook meerjarige investeringsbudgetten en anderzijds tot het zoeken naar financiering om deze transformatie mogelijk te maken.”

“Het is goed om als Raad van Toezicht niet vanuit een primaire reflex van budgettaire kaders en risicomanagement te reageren, maar mee te bewegen met deze nieuwe tijd. En met een kritische, open en opbouwende blik podium te geven aan samenspel in deze digitale transformatie. Een mooie taak voor bestuurders en toezichthouders.”

Tot slot

Wij bedanken Christel voor haar tijd en het plezierige gesprek dat wij hadden. Het gaf ons een goed inzicht in hoe toezichthouders en bestuurders hun rol bij het leiden met digitale transformatie in de praktijk invullen.

Christel Deckers schrijft in haar recensie dat ‘CIO 3.0’ een belangrijk onderwerp behandelt: digitale transformatie. Veel organisaties hebben moeite gehad met mislukte ICT-projecten, vaak vanwege het ontbreken van een strategie en visie op digitale transformatie. Dit boek biedt praktische handvatten en inzichten die organisaties kunnen helpen bij het formuleren van een effectieve strategie en visie op dit gebied.

Karin Zwiggelaar en Antoon van Luxemburg zijn beide principal adviseur bij M&I/Partners en auteur van het in het artikel genoemde boek.