Evaluatie project Melissa: Meer inzicht en betere samenwerking in strijd tegen ransomware

Dit blijkt uit een evaluatie van Melissa, uitgevoerd door de Universiteit Leiden. Het rapport toont zich positief over de samenwerking binnen Melissa en biedt waardevolle bouwstenen voor vergelijkbare samenwerkingen rondom informatie-uitwisseling in het cybersecuritydomein.

Groeiend maatschappelijk probleem

Ransomware vormt een groeiend maatschappelijk probleem. Om dit aan te pakken, zijn in 2022 vertegenwoordigers van de Politie, het Openbaar Ministerie (OM), het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC), de branchevereniging voor cybersecuritybedrijven Cyberveilig Nederland (CVNL) en diverse leden van CVNL* een samenwerking gestart. Deze publiek-private samenwerking, in 2023 geformaliseerd met het convenant, draagt de naam ‘Melissa’.

Binnen Melissa wordt structureel kennis en informatie gedeeld en samengewerkt. Dit heeft geleid tot verschillende successen en interventies, waaronder acties tegen Deadbolt, Genesis Market, Qakbot en Cactus. Daarnaast zijn er op tactisch niveau concrete resultaten geboekt, zoals statistieken over ransomwareaanvallen, whitepapers over data-exfiltratie en algemene inzichten in ransomware.

'Effectief samenwerken is makkelijker gezegd dan gedaan'

Prof. Dr. Bibi van der Berg: “Publiek-private samenwerking wordt vaak gezien als noodzakelijk voor het adresseren van allerhande uitdagingen op het gebied van cybersecurity en cybercrime. Maar duurzaam effectief samenwerken is gemakkelijker gezegd dan gedaan. De evaluatie van Melissa laat zien welke factoren bijgedragen hebben aan deze succesvolle samenwerking. Denk bijvoorbeeld aan een heldere focus en een beperkte scope, maar ook aan het feit dat deelnemers aan Melissa allemaal zowel iets halen als iets brengen in de samenwerking. Door deze quid pro quo benadering is de samenwerking evenwichtig en voegen alle deelnemers een stukje van de puzzel toe die in de gezamenlijke doelstellingen vastgelegd zijn. Voor de wetenschap én het cybersecurityveld is Melissa een waardevolle casus om beter zicht te krijgen op het ‘hoe’ van publiek-private samenwerking voor de toekomst.”

Stan Duijf, Hoofd Operatien Eenheid Landelijke Opsporing en Interventies: “In het oog springend zijn natuurlijk de succesvolle acties tegen criminele ransomware groeperingen die het (inter-)nationale nieuws haalden. Maar we doen nog zoveel meer binnen project Melissa, zoals het al op vroege momenten signaleren van trends en ontwikkelingen rondom ransomware. We hebben inmiddels een vertrouwd netwerk dat goed op elkaar raakt ingespeeld en weet wat we aan elkaar hebben. Hierdoor vindt informatiewisseling snel en makkelijk plaats. Daarnaast beschikken de betrokken professionals over de juiste kennis en vaardigheden om een waardevolle bijdrage te kunnen leveren aan Melissa. De kennis en het vertrouwen vormt een belangrijke basis voor deze successen.”

'Samen kunnen we een beter overzicht verkrijgen'

Petra Oldengarm, directeur Cyberveilig Nederland: “Binnen Cyberveilig Nederland, maar ook bij de overheid, is er de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in het delen van informatie vanuit publiek-private partnerships. Vanuit de samenwerking Melissa zien we dat we allemaal een beperkt zicht hebben op de problematiek, maar samen een beter overzicht kunnen verkrijgen. We verwachten dat iedereen de relevante inzichten deelt, en er niet alleen is om slechts informatie op te halen. Het gezamenlijk delen en analyseren van deze informatie leidt tot een hogere weerbaarheid van álle organisaties in Nederland en het verminderen van de cyberdreigingen. Met de evaluatie Melissa is een mooie blauwdruk gemaakt die andere publiek private samenwerkingen kan helpen om succesvoller te zijn.”

Meer informatie over de evaluatie is hier beschikbaar.