Komende tien jaar in groot deel Noord-Holland geen extra ruimte op elektriciteitsnet

Extra maatregelen in de maak

TenneT en regionale netbeheerder Liander zien ook dat er op basis van de huidige prognoses in de provincie vanaf 2026 in sommige gebieden overbelastingen van het elektriciteitsnet ontstaan door de aanhoudende grote vraag naar elektriciteit. Om overbelasting, en daarmee langdurige stroomstoringen te voorkomen werken de netbeheerders samen met bedrijven en overheden aan een pakket maatregelen. Zonder aanvullende maatregelen worden in delen van Noord-Holland ook huishoudens geraakt.

Sterke toename elektriciteitsvraag

Nadat het elektriciteitsnet van regionaal netbeheerder Liander in Noord-Holland de afgelopen jaren op veel plekken is volgelopen, heeft in oktober 2023 ook het hoogspanningsnet van TenneT zijn maximale capaciteit bereikt. Oorzaak is een sterke toename van de vraag naar elektriciteit door grootverbruikers als datacenters en grootschalige batterijsystemen en de verduurzaming van het bedrijfsleven. Daarnaast speelt in de totale benodigde capaciteit van het elektriciteitsnet ook de gestegen vraag naar elektriciteit van huishoudens voor onder andere warmtepompen en laadpalen een rol.

Spitsmijden door grootverbruikers essentieel

De netbeheerders hebben het afgelopen jaar onderzocht of grootverbruikers in Noord-Holland bereid zijn om hun elektriciteitsverbruik te verplaatsen naar tijden buiten de piekdrukte op het elektriciteitsnet. Zo maken ze ruimte op het net voor partijen op de wachtlijst. Uit deze zogenaamde marktconsultatie blijkt dat er onvoldoende grootverbruikers mogelijkheden zien om 'de spits te mijden'. Van de 606 grootverbruikers met een aansluiting op het elektriciteitsnet groter dan 1 megawatt (MW) hebben 66 partijen aangegeven dat ze mogelijkheden zien om de spits te mijden. De netbeheerders voeren vervolggesprekken met deze partijen over de verdere uitwerking. Daarnaast hebben de netbeheerders onderzocht of er technische maatregelen mogelijk zijn om het regionale net de komende periode te ontlasten.

Robert Kuik, directeur netplanning bij TenneT: “Dit is een zeer onwenselijke situatie voor de regio waar stevige economische en verduurzamingsambities liggen. Wij realiseren ons dat dit enorme impact heeft op bedrijven en instellingen in de provincie. We werken hard aan de uitbreiding van het net, maar dat kost tijd. Bijvoorbeeld doordat procedures en vergunningstrajecten lang duren en grond voor nieuwe elektriciteitsstations en hoogspanningsverbindingen schaars is. Vertragingen kunnen we ons niet meer permitteren. Tegelijkertijd doen we er samen met de regio en de ondernemers alles aan om het net zo toegankelijk mogelijk te houden. Dit kan door het net efficiënter te gebruiken of te ontlasten op de piekmomenten, zodat er meer ruimte ontstaat voor bedrijven op de wachtlijst. Ook werken we samen met de belanghebbenden aan extra maatregelen om overbelasting van het elektriciteitsnet te voorkomen."  

Impact per regio

De netbeheerders zien op basis van de huidige prognoses van de elektriciteitsvraag ten noorden van Beverwijk en rond hoogspanningsstation Vijfhuizen inclusief het zuidwesten van Amsterdam waaronder de Zuidas vanaf 2026 overbelastingen ontstaan. Zonder gerichte maatregelen tegen deze overbelastingen komt de betrouwbaarheid van de elektriciteitsvoorziening onder druk te staan en kunnen langdurige stroomstoringen ontstaan. Uit het onderzoek blijkt dat de netbeheerders alleen in de regio rond hoogspanningsstation Oostzaan, dat grote delen van Amsterdam Noord, Oost, West, Centrum, en het Havengebied van elektriciteit voorziet een deel van de klanten op de wachtlijst van de gewenste capaciteit kunnen voorzien. Hiermee is direct ook alle beschikbare ruimte vergeven en komen nieuwe aanvragen op de wachtlijst. Deze moeten wachten totdat het net is uitgebreid of er op andere wijze extra ruimte op het net is gemaakt door bijvoorbeeld partijen die alsnog de spits mijden.

Impact huishoudens

Het uitgangspunt van overheden en netbeheerders is dat kleinverbruikers zoals huishoudens zo min mogelijk last hebben van het volle elektriciteitsnet. Echter, op basis van de conclusies van het onderzoek kunnen de netbeheerders vanaf 2026 niet uitsluiten dat zonder aanvullende maatregelen ook kleinverbruikers in delen van Noord-Holland de gevolgen van het volle net ondervinden. Maar zij doen er alles aan om dat te voorkomen, en hebben daar alle partijen voor nodig. Ook huishoudens kunnen nu al helpen het probleem te verminderen door zo veel mogelijk elektriciteit buiten de spitsmomenten te gebruiken.

Onorthodoxe maatregelen

Toenmalig minister Jetten heeft in 2023 een aantal 'onorthodoxe maatregelen' voorgesteld om de impact van de volle netten voor huishoudens en ondernemers zo klein mogelijk te houden. In de provincie Utrecht zijn deze voor het eerst uitgewerkt, zoals netbewuste woningbouw, het slim laden van elektrische voertuigen en zijn grotere bedrijven verplicht hun 'flexibel vermogen' aan te bieden. Flexibel vermogen is de mogelijkheid van grootverbruikers om tijdens piekdrukte op het net minder elektriciteit aan het net terug te leveren of te verbruiken. Bijvoorbeeld door bedrijfsprocessen flexibel in te richten, e-boilers of elektrolysers tijdens de spits op het net uit te zetten en grootschalige batterijen alleen op dalmomenten van het net gebruik te laten maken.

Miljarden euro's aan investeringen

De netbeheerders investeren de komende jaren miljarden in het elektriciteitsnet in Noord-Holland om de capaciteit van het net structureel te vergroten. Zo werkt TenneT momenteel onder meer aan cruciale netuitbreidingen, zoals de realisatie van een nieuwe 380.000 volt hoogspanningsverbinding ten noorden van het Noordzeekanaal en nieuwe 380.000 volt hoogspanningsstations in Amsterdam Zuidoost en aan de westkant van Amsterdam. Samen met overheden blijft TenneT werken aan de snelle realisatie van deze uitbreidingsprojecten. Ook Liander werkt overal in de provincie aan het verzwaren en uitbreiden van het elektriciteitsnet. Tot 2033 verwacht Liander in Noord-Holland, inclusief Amsterdam, 42 grotere en 40 kleinere elektriciteitsstations te bouwen of uit te breiden, 6.000 kilometer kabel aan te leggen of te vervangen en 6.600 elektriciteitshuisjes te vervangen of nieuw te plaatsen.

Door de ingebruikname van deze nieuwe projecten komt er vanaf 2031 stapsgewijs extra ruimte op het hoogspanningsnet in Noord-Holland beschikbaar, maar duurt het tenminste tot 2036 voor het provinciale hoogspanningsnet overal is uitgebreid. Om de geplande ingebruikname van de nieuwe verbindingen en elektriciteitsstations te halen kunnen we ons geen vertragingen meer permitteren.

Online bijeenkomst 

Ondernemers in Noord-Holland zijn uitgenodigd voor een webinar op 16 januari van 16:00 tot 17:00 uur. Tijdens deze online bijeenkomst krijgen zij meer informatie over de recente ontwikkelingen op het elektriciteitsnet en is er ruimte om vragen stellen aan netbeheerders TenneT en Liander. Aanmelden voor dit webinar kan hier.