Onderzoek: Veel Nederlanders zien AI als bedreiging voor hun online veiligheid

Dit blijkt uit een representatief onderzoek onder 1.000 volwassen Nederlanders door marktonderzoeksbureau MSI-ACI Europe. Deze eerste AI-barometer onderzoekt het sentiment rond kunstmatige intelligentie in het dagelijks leven, op het werk en op school.

Zorgen over misbruik

Nederlanders zien op verschillende terreinen gevaren, met name op het gebied van online fraude, betrouwbaarheid van informatie en privacy. Zo maakt 72 procent zich zorgen over misleidende informatie door deepfakes, AI-gemanipuleerde video's of foto's die realistisch lijken.

Een respondent merkte op: "De waarheid is niet meer van de leugen te onderscheiden." Slechts 9 procent denkt dat AI hun leven veiliger maakt. Vooral de groep van 56-plussers is het meest bezorgd over een toename van cybercriminaliteit (70 procent).

Regulering gewenst

Vanwege deze zorgen is een overgrote meerderheid voorstander van strengere handhaving en regulering van AI. Zo vindt 68 procent dat de overheid een actieve rol moet spelen bij het toezicht op en reguleren van AI-ontwikkelingen. Hetzelfde percentage steunt het verbod van de Europese Unie op bepaalde AI-toepassingen vanwege onduidelijkheden over veiligheid en privacy.

De EU heeft recent maatregelen genomen tegen AI-systemen die mensen indelen op basis van gedrag of persoonlijke kenmerken (social scoring) en het gebruik van AI voor risicobeoordeling bij strafbare feiten.

Mogelijkheden van AI

Ondanks de zorgen, blijft 32 procent positief over de mogelijkheden van AI, en ruim 40 procent neemt een neutraal standpunt in. AI wordt gezien als een oplossing voor personeelstekorten, en slechts 10 procent ziet AI als een bedreiging voor hun baan. Vooral jongere generaties, zoals Gen Z (18-25-jarigen) en millennials (26-45-jarigen), zien de voordelen van AI.

Hoewel AI als bedreiging wordt gezien, kan het ook bijdragen aan veiligheid. Zo zou 36 procent van de ondervraagden overwegen persoonlijke data af te staan voor AI-toepassingen die de veiligheid verbeteren. Daarnaast is er steun voor het analyseren van persoonlijke data door veiligheidsdiensten om terrorisme tegen te gaan.

Bijna de helft van de Nederlanders gebruikt AI in hun privéleven, maar slechts 18 procent doet dit dagelijks of regelmatig. Veelgebruikte toepassingen zijn Open AI (zoals GPT), automatische vertalingen en gezichtsherkenning op smartphones. De kennis van AI is echter beperkt: slechts 21 procent zegt goed te begrijpen wat kunstmatige intelligentie inhoudt.

'Persoonlijk contact essentieel'

Hoogleraar Computerwetenschappen aan de Vrije Universiteit Amsterdam, Felienne Hermans, is verrast dat mensen de risico’s van AI inzien. Ook al laat de kennis over kunstmatige intelligentie blijkens het onderzoek te weinig over, de zorg(en) noemt ze gegrond. Als voorbeeld noemt ze Whatsapp-fraude. “Als daarbij daadwerkelijk de stem van je kind wordt gebruikt, dan trappen we er misschien veel makkelijker in. En dan heb ik het nu nog over de kleine, persoonlijke schaal, terwijl dit soort dingen ook in het publieke, politieke debat gebruikt kan worden.”

De AI-expert verwacht op langere termijn een toenemende maatschappelijke impact. “Want wat zal het met ons doen als we bij elke afbeelding moeten nadenken of het wel echt is? Dat kost veel tijd en creëert bovenal een cultuur van wantrouwen – ook voor echte plaatjes.”

Hoewel AI voor sommige doeleinden, zoals het vertalen van tekst, al veelvuldig wordt toegepast, kan het uiteindelijk nooit iets wezenlijks vervangen: menselijk contact. Hermans: “Persoonlijk contact is essentieel. Of het nu een glimlach is, een brief of een eeuwenoud boek; contact met een ander mens is de essentie van het leven.”