Art de Blaauw, CIO Rijk: samen digitaliseren is een must

Bovendien, benadrukt De CIO Rijk: als je belastinggeld zo efficiënt mogelijk wilt uitgeven, kun je niet met allerlei los beleid – of uiteenlopende systemen – blijven werken. Voor de gemiddelde beleidsambtenaar is de werkplek merendeels gelijk en dat kan dus verder worden gestandaardiseerd. Met inachtneming dat er in het veld soms verschillen zijn. Voor een politieagent of militair zal de behoefte qua werkplek anders zijn.

“Dat willen we de komende jaren realiseren. We zijn er nog lang niet, maar het is een opgaande lijn. De Rijkspas waar we nu aan werken is een goed voorbeeld, of een standaard voorziening voor videovergaderen. En zo willen we meer voorzieningen standaardiseren.”

Nieuwe strategie

Al snel na zijn aantreden in de zomer van 2024 formuleerde De Blaauw een aantal belangrijke thema's voor zijn werkgebied. Deze thema’s komen sterk overeen met de prioriteiten uit de bovengenoemde nieuwe Nederlandse Digitaliseringsstrategie, uitgevoerd onder leiding van de huidige staatssecretaris voor digitale zaken, Zsolt Szabón en opgesteld in overleg met medeoverheden. Deze NDS zal de komende jaren leidend zijn, met focus op zeven prioriteiten zoals cloud, AI en digitaal vakmanschap van ambtenaren. “Deze focus is wel belangrijk, want toen ik begon, had ik het idee dat we achter wel erg veel zaken aanrenden.”

De Blaauw benadrukt wel dat de Rijksoverheid maatschappelijke verantwoordelijkheden heeft die enige terughoudendheid vereisen, bijvoorbeeld bij de toepassing van nog onbewezen technologie. “We willen garanderen dat er belasting geïnd kan worden, dat mensen altijd tijdig hun uitkering krijgen, dat je een paspoort of rijbewijs kunt aanvragen. Maar natuurlijk willen we ook innoveren en experimenteren. Zo wil het huidige kabinet meer de nadruk leggen op het innovatief gebruik van AI. Het herziene kabinetstandpunt m.b.t. generatieve AI wordt momenteel afgestemd met provincies, gemeenten en waterschappen. We hopen die eind Q1, begin Q2 2025 bekend te kunnen maken, samen met een bijbehorende handreiking.”

Focus en hergebruik

Elk kabinet komt met nieuwe, soms hele andere plannen, zo ook op het gebied van digitalisering. Dat hoort bij een democratie, stelt De Blaauw. “Ik vind het goed dat de nieuwe staatssecretaris voor Digitaliseringfocus aanbrengt op – zeven prioriteiten in de NDS - in plaats van op een hele batterij nieuwe plannen. En we gaan niet alles opnieuw doen, we willen zoveel mogelijk hergebruiken van wat er al aan beleid ligt. Zo komen we tot een meer beperkte werklast.”

Toch ligt de werklast voor de Rijks-IT door weer nieuwe of andere digitaliseringsplannen soms hoog, erkent De Blaauw. Bovendien heeft elke nieuwe wet of een nieuw beleid een digitale component. “Dit raakt twee aspecten: beleid versus uitvoering. Bij het maken van nieuw beleid vind ik het belangrijk om IT-dienstverleners eerder te betrekken bij de vraag wat haalbaar is en hoe. Daarnaast is het denk ik goed om bij elk soort nieuw beleid voor elk departement het CIO Office vroegtijdig erbij te betrekken.”

Dit kan volgens de Blaauw ook beperken dat de Rijksoverheid weer in het nieuws komt met een IT-project dat te duur, te complex of te laat is (of alle drie). “Zo hebben we een duidelijk dashboard met alle IT-projecten. De CIO’s van de departementen geven een oordeel over nieuwe projecten in de beginfase. Soms leidt dat tot aanpassing of zelfs stopzetten van projecten. Het Adviescollege ICT-toetsing licht jaarlijks een project of 20 door. Als de betrokken bewindspersoon een aanbeveling van dit college niet overneemt, moet hij of zij in de Ministerraad en aan de Tweede Kamer uitleggen waarom dat niet gebeurt. Maar natuurlijk hebben grotere projecten altijd meer afbreukrisico en daar is bij ons meer sprake van dan in het bedrijfsleven.”

Het interview met Art de Blaauw gemist? Lees het hier terug.