Handhaving schijnzelfstandigheid raakt mogelijk 250.000 zzp’ers

Werkgevers moeten arbeidsrelaties heroverwegen

Nu de Belastingdienst vanaf 1 januari 2025 strenger gaat handhaven op ‘schijnzelfstandigheid’ onder zzp’ers –ook wel verkapt dienstverband genoemd-, moeten werkgevers hun arbeidsrelaties kritisch onder de loep nemen. De handhaving kan in talrijke sectoren leiden tot grote veranderingen in de arbeidsrelatie als zzp’ers juridisch en fiscaal als werknemers worden beschouwd. Werkgevers lopen risico op naheffingen en boetes; zzp’ers riskeren dat ze belastingvoordelen mislopen. ABN AMRO verwacht dat de impact van de handhaving vooral groot is in de zorg, de kinderopvang, het onderwijs en zelfs bij de overheid zelf. Nederland telt nu een recordaantal van 1,25 miljoen zzp’ers. Bijna één op de acht werkzame personen is zelfstandige zonder personeel. Circa 250.000 zzp’ers zijn mogelijk schijnzelfstandige, schat ABN AMRO in haar Sectorprognoses 2025-2026, die vandaag worden gepubliceerd.

Inventarisatie aantal zzp’ers in risicovolle sectoren cruciaal

Werkgevers in alle sectoren doen er volgens ABN AMRO goed aan het aantal werkzame zzp’ers en de voorwaarden waaronder zij werken kritisch te bekijken. Vragen die hierbij een rol spelen, zijn onder meer of zij onder gezag van de opdrachtgever staan en of zij een vast aantal uren werken. Met name in de zorg, waar het aantal zzp’ers in de afgelopen vijf jaar met 60 procent is gestegen, komt schijnzelfstandigheid vermoedelijk veel voor. Zo is vaak sprake van een gezagsverhouding; werkzaamheden zijn doorgaans onderdeel van vaste roosters en hebben een structureel karakter. Voor zzp’ers die in de bouw werken, geldt daarentegen dat zij vooral worden ingezet voor specialistische en tijdelijke klussen. Toch komt ook in de bouw schijnzelfstandigheid voor. Het is aan opdrachtgevers om na te gaan of zzp’ers bijvoorbeeld hun eigen materialen gebruiken en niet langere tijd meedraaien in een vast team.

Grenzen van ondernemerschap niet vastomlijnd

Werkgevers hebben een aantal opties om het risico op een verkapt dienstverband te beperken, bijvoorbeeld door zzp’ers een vast dienstverband aan te bieden. Bedrijven kunnen er ook voor kiezen om zzp’ers via een uitzend- of detacheringsbureau in te huren of de samenwerking zelfs helemaal te staken. “De grenzen van zelfstandig ondernemerschap zijn niet vastomlijnd. Zo dragen opdrachten aan zzp’ers vaak de kenmerken van zowel een vast arbeidscontract als een opdrachtovereenkomst. Hoewel de belastingdienst heeft aangekondigd terughoudend te zijn met boetes, moeten werkgevers wel serieuze stappen zetten om schijnzelfstandigheid te vermijden”, zegt Mario Bersem, sectoreconoom Technologie, Media & Telecom en Zakelijke dienstverlening van ABN AMRO. “Tegelijkertijd moet de overheid meer duidelijkheid bieden om te zorgen dat de rust in de arbeidsmarkt terugkeert. Zo is het belangrijk dat de nieuwe wet die strikter onderscheid maakt tussen werknemers en zzp’ers er snel komt. Op termijn zal het aantal zzp’ers door de vergrijzing en de verwachte economische groei immers verder toenemen.”

Sectorprognoses: gematigde groei dit jaar, vooruitzichten in 2025 gunstiger

De invoering van de verscherpte controle op schijnzelfstandigheid vindt plaats tegen de achtergrond van een economie die naar verwachting in 2025 sterker gaat groeien. Dit jaar is nog sprake van gematigde economische groei, maar de vooruitzichten voor 2025 zijn iets gunstiger. Op de agrarische sector na (-2,5 procent), verwacht ABN AMRO dat alle sectoren volgend jaar groeien. Met name de Technologie, Media en Telecomsector (+5 procent), Industrie (+4 procent) en de Zorg (+4 procent) groeien in 2025. In bijgaand rapport ‘Sectorprognoses 2025-2026’ staan vanaf pagina 10 de volumeprognoses per sector beschreven en zijn deze voorzien van duiding.

Lees alle details op de website van ABN AMRO.